State Secretary Knops informs the Lower House of the current state of affairs regarding the draft Kingdom Act on the Caribbean Reform Entity and the state of affairs of the third tranche of liquidity support to Aruba, Curaçao and Sint Maarten.
Return address PO Box 20011 2500 EA The Hague
To the President of the Lower House of Parliament General Box 20018
2500 EA THE HAGUE
Date September 8, 2020
Subject State of affairs third tranche of liquidity support to Aruba,
Curaçao and Sint Maarten and draft Caribbean Act Reform entity
Directorate General Kingdom Relations Ministry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Peat market 147 Box 20011
2500 EA The Hague
Characteristic 2020-0000531652
Your feature Page 1 of 8
With this letter I am responding to three requests made to me by the regular Commission for Kingdom Relations. First, the request for your Chamber to inform about the current state of affairs with regard to the draft
Caribbean Reform Entity Act (reference 2020Z15160 / 2020D33333).
In this letter I also answer the parliamentary questions of the members of Diertens (D66) and Kuiken (PvdA), with which I fulfill a second request from the standing committee for Kingdom Relations (reference 35420-96 / 2020D33337).
In doing so, I take the opportunity to reach your House by means of this letter informing about the current state of affairs per country, and I also inform your House include a short travel report of my visit to Curaçao and Bonaire. On the third request from the Parliamentary Committee, namely for advice from the Board
financial supervision Curaçao and Sint Maarten (Cft) with your House
(attribute 35420-99 / 2020D33340), I cannot comply. The opinions of the
C (A) ft serve to support deliberation in the Reich Council of Ministers and here has a duty of confidentiality. In my letter of 10 July 2020 (reference 2020-0000418140), in which I informed you about the outcome of the discussions in the RMR of July 10, I did give you these advice exceptionally due to the nature and circumstances of deliberation in the
Reich Council of Ministers at that time announcing the advice of the
C (A) ft progressed. That is not the case now. State of affairs of the draft Kingdom Act on the Caribbean Reform Entity I would like to inform you about the current state of affairs regarding the draft Kingdom Act
Caribbean Reform Entity. With this update I also answer the questions
of the members Diertens (D66) and Kuiken (PvdA) about conditions for emergency aid and the letter to the KR parliamentary committee (11 August 2020) about the design consensus royal law containing rules regarding the institution of the Caribbean
reform entity (CHE) in Aruba, Curaçao and Sint Maarten (2020Z15229).
Constitutional impact of the legislative act on Aruba, Curaçao and Sint Maarten In the past period, concerns have been expressed about the constitutional impact of the present bill of law on the countries.
In news comments, opinions from the Advisory Boards and by your House
questions themselves have been questioned about the proportionality of the proposal and the degree
Page 2 of 8 Directorate General
Kingdom Relations Ministry of the Interior Business and Kingdom Relations Characteristic 2020-0000531652
in which this relates to the local democracy guaranteed by the Statute and autonomy. These concerns and question marks are not unexpected for me. The 9 regulation contained in the legislative proposal bears witness to this in several respects
an unorthodox approach. There the cabinet is in drafting it
proposal has always been well aware of. It was for everyone involved
however, also clear that the beaten path of cooperation and assistance
are unfit to face the enormous challenge for which the Caribbean countries are now experiencing a combination of negligent governance
since 10-10-10 and the Corona crisis. This challenge calls for so soon
possible to provide a solid legal foundation that the populations of
Aruba, Curaçao and Sint Maarten offers a future perspective and on the other
The Netherlands gives confidence in the successful use of the money provided financial support.
“Unorthodox” does not mean that the proposal has constitutional limits
are exceeded. The Statute for the Kingdom allows the countries to enter both procedurally, as well as materially, a lot of space in manufacturing schemes to address cross-border issues. That space becomes utilized in this proposal. The Netherlands requests the Caribbean countries to agree to the establishment of a Dutch ZBO that independent of the Dutch
government, supports and monitors, without transferring formal powers
take that rest with the organs of the countries. This includes it budget rights of the States. That remains after the entry into force of the Kingdom Act, as well other parliamentary rights in governance and regulation, intact. Should the States of a country be unwilling to enter for any reason
vote with a particular reform or its financing from one’s own budget, they can stop it. The consequence may be
that the entity or the Dutch cabinet will wholly or partially discontinue the provision of financial support. That wouldn’t curtail the Caribbean
democracy, but related to the presence of one democratic system on the Dutch side. In the opinion of the Cabinet constitutes the institution of the Caribbean reform entity also does not violate the autonomy of Aruba, Curaçao and St Martin. Autonomy is a concept with a broad meaning. It includes under others the above mentioned principle of democracy. But it also means that the countries themselves look after their own affairs. The countries can use their
autonomy now. The Netherlands wants to help the countries achieve that autonomy to be able to fully bear it again. The entity will itself, when the statute comes into effect
engages in these matters. This could give the impression argue that the statute violates the autonomy of the countries. Such is however not the case. It is not uncommon for tasks to be carried out in a consensus empire
are allotted to organs other than national organs. Think of the Kingdom Act financial supervision, in which the Cft and the Kingdom government with regard to
Curaçao and Sint Maarten are granted powers in the field of financial governance, a national affair. This increases the autonomy ofthese countries in this area limited, but not violated. That is essential
distinction.
Page 3 of 8
Directorate General Kingdom Relations Ministry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Characteristic 2020-0000531652
In the case of the proposal of Kingdom Act Caribbean Reform Entity must
It should also be borne in mind that the law has an explicitly temporary character. Six years after entry into force, it will lapse automatically, unless countries mutually agree
choose to extend the scheme. With this answers the proposal to another important legal principle: that of proportionality. A restriction on the autonomy of a country within the Kingdom must be implemented
proportionate to the goal it pursues. According to it Dutch cabinet can the Caribbean countries the current crisis and its underlying symptoms cannot be overcome without a perennial,
joint effort, which is framed tight and layered at the front and in which the Netherlands actively participates. That effort takes time, but they
must also have a clear horizon. The commitment of this entire venture is
after all, that Aruba, Curaçao and Sint Maarten will be a foundation by the year 2027 where their constitutional autonomy can thrive optimally.
Meaning consensus requirement and advice of the Council of State of the Kingdom In addition, information is provided in the questions that your House has addressed to me what in my opinion the content of the consensus requirement is that for one
Kingdom Act on the basis of Article 38 of the Statute is necessary, given the above discussed principles. In this context I would like to refer to my answer of the questions I sent to your House on 27 August (reference
2020Z13853). In it I explained that the Statute does not have a special process or prescribes a protocol to be followed by consensus government legislation, except that the countries participating in such legislation must submit their consent to grant to this. Ideally, the creation of a proposal involves – as has happened in the past – an extensive joint editing
negotiation process in advance. However, there was no time to do so in this case. There comesin that the effort in the design phase has also not been to direct a joint to deliver a worn product. That stake was to be a legal construct designs with which – in view of past experiences – the necessary reforms and investment in an effective and responsible manner
can be executed. Ultimately, that should be the goal. Article 38 paragraph 2 of the Statute is the means to achieve this goal. Naturally stands here it is true that the countries cannot be forced against their will to the proposal. This consent requirement can be different
moments in the legislative process. Now agree to the decision to submit the proposal to the Council of State of the Kingdom for advice shipping therefore does not mean that the countries are bound by this. That’s why I see also little in the suggestion that, prior to this decision-making, the Council from the State of the Kingdom to request information. That provides extra delay and does not necessarily add anything to the regular ones consultation process. After the Council of State of the Kingdom gives advice, it breaks
yet another moment when there must be consensus; namely at the drawing up the further report. To ensure that the Board reflects on certain questions regarding the proposal, I agree with the House that it can help to incorporate these questions into the request for advice. I had for that
already decided, following discussions about the proposal with one of the
Nations.
Page 4 of 8
Directorate General Kingdom Relations Ministry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Characteristic 2020-0000531652
Given the urgent situation in the countries it goes without saying that I am prepared
the advice of the Council of State of the Kingdom on the proposal receipt, to be submitted to the Council of Ministers as soon as possible. As said will however, a further report must first be made in consultation with the participating countries be drawn up.
Nature and objectives of the support provided I share the opinion that the need is so great on some fronts that we are not waiting.can be with providing immediate help. The cabinet has therefore approximately 41 million euros has now been released for food aid to the Caribbean Nations. This aid is, through the efforts of the Red Cross and local aid organizations, provided directly and unconditionally to the most vulnerable residents. On too medical field support is provided. The number of infections with covid-19 is rapidly increasing in the Caribbean parts of the Kingdom and is on some islands, the Ministry of Health, Welfare and Sport provides assistance and constantly monitors the situation. The assistance varies from island to island, but is aimed at strengthening the covid-19 care by: deployment of additional IC staff, delivering personal protective equipment (PPE), testing capacity, strengthen public services
health to conduct source and contact research, among other things.
The view that the conditions attached to liquidity support would lead to
I do not share greater social and economic inequality in the Kingdom. The reforms aim to remove this inequality and create a social and economic impulse. In addition, these reforms must make sense result in countries actually being able to support their own autonomy. Of course, in the The development of the country packages must be carefully considered for coherence and sequence of the aforementioned reforms. This will be reflected
in the implementation agendas and action plans, together with the Caribbean countries will be drawn up. There will be room for customization per country. The Kingdom Act offers possibilities for reforms in the land packages targeted support through projects, investments or otherwise. Here may also include initiatives aimed at economic stimulate activity. There is currently no provision for the setting of a specific Guarantee Company Financing scheme (GO scheme) for the countries, as it is now available for the BES islands. Usefulness and necessity Such an arrangement can be further explored in the broader context of necessary reforms and investments in the economic field. Your House will inquire about the willingness to pay a certain percentage of the budget support as a donation. First of all, it is important that the most vulnerable are not left out in the cold. The necessary humanitarian aid
grants the Netherlands unconditionally and in the form of a gift. In addition it is important that the countries receive financial support, so that they meet their
continue to meet obligations, while reforming their economies and taxes are collected, so that a sustainable effect can be generated and the countries become more resilient. Only then can it be seen what the the effects thereof are on the debt positions of the countries.
Page 5 of 8 Directorate General
Kingdom Relations Ministry of the Interior Business and Kingdom Relations Characteristic Given the urgent situation in the countries 2
it goes without saying that I am prepared the advice of the Council of State of the Kingdom on the proposal
receipt, to be submitted to the Council of Ministers as soon as possible. As said will however, a further report must first be made in consultation with the participating countries
be drawn up. Nature and objectives of the support provided I share the opinion that the need is so great on some fronts that we are not waiting
can be with providing immediate help. The cabinet has therefore
approximately 41 million euros has now been released for food aid to the Caribbean Nations. This aid is, through the efforts of the Red Cross and local aid organizations, provided directly and unconditionally to the most vulnerable residents. On too
medical field support is provided. The number of infections with covid-19 is rapidly increasing in the Caribbean parts of the Kingdom and is on some islands, the Ministry of Health, Welfare and Sport provides assistance and constantly monitors the
situation. The assistance varies from island to island, but is aimed at strengthening the covid-19 care by: deployment of additional IC staff, delivering personal.protective equipment (PPE), testing capacity, strengthen public services health to conduct source and contact research, among other things..The view that the conditions attached to liquidity support would lead to I do not share greater social and economic inequality in the Kingdom. The
reforms aim to remove this inequality and create a social and economic impulse. In addition, these reforms must make sense result in countries actually being able to support their own autonomy. Of course, in the
The development of the country packages must be carefully considered for coherence and sequence of the aforementioned reforms. This will be reflected
in the implementation agendas and action plans, together with the Caribbean countries will be drawn up. There will be room for customization per country..The Kingdom Act offers possibilities for reforms in the land packages targeted support through projects, investments or otherwise. Here may also include initiatives aimed at economic stimulate activity. There is currently no provision for the setting of a specific Guarantee Company Financing scheme (GO scheme) for the countries, as it is now available for the BES islands. Usefulness and necessity Such an arrangement can be further explored in the broader context of necessary reforms and investments in the economic field. Your House will inquire about the willingness to pay a certain percentage of the budget support as a donation. First of all, it is important that the most vulnerable are not left out in the cold. The necessary humanitarian aid
grants the Netherlands unconditionally and in the form of a gift. In addition it is important that the countries receive financial support, so that they meet their
continue to meet obligations, while reforming their economies
and taxes are collected, so that a sustainable effect can be generated
and the countries become more resilient. Only then can it be seen what the the effects thereof are on the debt positions of the countries.
Page 6 of 8
Directorate GeneralKingdom RelationsMinistry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Characteristic 2020-0000531652
Relationship between the Caribbean Reform Entity and C (A) ft Finally, the question was raised what the relationship between the Caribbean
reform entity and it will be C (A) ft. Wouldn’t be a recommendation
to transfer the intended duties of the entity to the C (A) ft by means of an amendment to the Financial Supervision Act and the National Ordinance Aruba financial supervision? I must answer that last question in the negative. The bill provides for a varied and comprehensive duties. The C (A) ft is not equipped for that and, most importantly, it should hinder the proper performance of its pre-existing duties. This does not detract from the fact that the C (A) ft is within the system that the proposal will contain
rigged plays an important role, for example in the provision of information on the financial position of the countries. The proposal also shares the new C (A) ft powers, in particular the exercise of tightened financial supervision, if the entity advises the Council of Ministers to this end. A good one cooperation between the entity and the C (A) ft is therefore of obvious importance.
In order to facilitate this cooperation, the proposal obliges both authorities
to conclude a cooperation protocol.
State of affairs Aruba The three Caribbean countries of the Kingdom did not agree on July 10, 2020
the proposal presented in the Council of Ministers of the Reich. Aruba was the only country left the same day through Prime Minister Wever-Croes said on the basis of this proposal do want to enter into a dialogue with the Netherlands, aimed at the reaching agreement in the short term. There is an intensive on it official contact has started about the modalities of the consensus Kingdom Act, the legal anchoring of financial supervision and the national package in Aruba. During this process I have been in regular contact with minister-
president Wever-Croes. Despite the best efforts on both sides of the
Ocean this consultation, although at an advanced stage, is not yet completed. It is it is therefore not possible for me to inform your House in detail at this time. State of affairs Sint Maarten In the months after the Council of Ministers of the Kingdom on 10 July 2020, there is from Sint Maarten no response was received showing that there is political support for this proposal. Well Sint Maarten has made a counter-proposal to the proposed one. Consensus Kingdom Act, which was discussed during the Reich Council of Ministers of
August 14. However, the starting point remains the package as it was before during the Council of Ministers of the Kingdom of 10 July last. This is a well-considered package, which has been established came with the involvement of various Dutch departments, and as long as Sint Maarten does not agree with the core of this package, it will be fruitful
conversation are not possible. In addition, this was added during the Reich Council of Ministers of 14
August it turned out that the Cft was again unable to establish that Sint
Maarten has the conditions for the second tranche liquidity support
satisfied. That is why the Reich Council of Ministers has decided not to hold any talks yet to start with Sint Maarten on the provision of a third tranche liquidity support. If Sint Maarten still wants to have this conversation, it will country must first demonstrate to the Government Council of Ministers that this is still possible via the Cft all conditions set for the second and third tranches have been met.
Page 7 of 8
Directorate General Kingdom Relations Ministry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Characteristic 2020-0000531652
spoke with Prime Minister Rhuggenaath and I spoke with the
Minister of Economic Development Martina. We are closer to those conversations discussed the non-compulsory offer that the Netherlands has made and that on the table
was in the Council of Ministers of the Reich on 10 July last. These conversations showed me that the government of Curaçao cannot say yes to the offer of The Netherlands and that the discussions (also officially) are continued within the frameworks that lay before the Reich Council of Ministers of 10 July.
Travelogue Bonaire
I visited Bonaire from August 30 to September 1. This visit was in
the sign of the progress of the Administrative Agreement, the effects of the Covid 19 crisis (medical and economic) and developments in the field of tourism (nature and blue destination)..I have spoken with the individual members of the Executive Council as well as with the full Executive Council in particular about the progress of the administrative agreement. Although progress is being made on parts, such as on the area of social housing and Agriculture, Livestock and Fisheries (LVV),
delays the implementation of the administrative agreement. I am unabated optimistic about the possibilities of the administrative agreement, but I am not satisfied with the pace at which it is performed. In any case, the the greatest urgency is to be exercised in getting the support in order civil service, the functions of, for example, island secretary and others key positions are essential for strengthening administrative strength. Also the progress in financial management is insufficient and should be taken up vigorously
to become. In that context, I have agreed with the Executive Council about the Plan van Aanpak in the context of an unqualified auditor’s report, so quickly possible to implement. I will also consult the Financial Supervision Board BES
ask to keep me regularly informed about this. Although resources available is the progress in improving the roads inadequate. During my visit I have a cooperation agreement
between the municipalities of Alphen aan de Rijn, the municipality of Rotterdam, public body of Bonaire and the government. This makes the already existing cooperation and support for road repair, among other things continued. It now comes down to vigorously implementing the various road projects in the pipeline. I also talked about the collaboration
between the public body Bonaire and the State in the social domain and others subjects from the administrative agreement. About the progress of the I also spoke with the program manager. It executive council and the program manager share my conclusion that the progress
is insufficient. I have been promised the commitment and direction by the Executive Council improve progress and ask for a helping hand where necessary. During my visit I also spoke with the MPB and UPB groups from the Island Council. The Friday before my visit, I spoke with the group chair of the DP. About the relationship with the government and developments
on Bonaire I also spoke with ten young Bonairians. I have conducted the discussions in the context of the effects of the Covid-19 crisis
with employees of the food bank, public healthcare,
Page 8 of 8
Directorate General Kingdom Relations Ministry of the Interior
Business and Kingdom Relations
Characteristic 2020-0000531652
social affairs and the board of the Fundashon Mariadal hospital.
I also expressed my appreciation for the efforts of all those involved.
I also held talks with entrepreneurs in the context of the economy and the Chamber of Commerce. These conversations were mostly about
the ideas to “get the economy back on track” and the support measures. Out of that Conversations show me that the support they receive greatly from the entrepreneurs appreciate, but at the same time worry about the future. Thanks to support from the Netherlands can absorb the worst blows. Clearly continued efforts will also be needed in the near future in relation to the impact of the Covid-19 crisis and its economic and social impact on the island. At the same time, this crisis offers the Bonaire government the opportunity and necessity to change make choices for the future. An important topic for the future of Bonaire is nature conservation. I have.discussed the interpretation of the Blue Destination concept and the opportunities that arisethat offers for a sustainable development of – tourism on – Bonaire. Which does require choices and decisions by the public body, such as how to deal with the unstructured growth of the number of inhabitants and what kind tourism on Bonaire is desirable. In the context of nature conservation and management
I spoke to the new manager of Stinapa about free-roaming cattle. There are
signals that the (greatly) reduced (cruise) tourism underwater life
develops positively. For example, there are more and larger fish to be seen. There is no comment on the impact of reduced tourism on water quality to pronounce judgment. Stinapa is looking for ways to structurally improve quality
of the water, also to measure the effects of erosion measurable. Erosion that can be reduced by a better one
drainage and collection of rainwater, which can also be used for the
Agriculture. Better management of stray goats and donkeys also contributes to it countering erosion. For example, I talked about the donkey stand with the manager
of the Donkey Sanctuary Bonaire. All of this requires choices and decisions
the island government. I am convinced that with good choices there is a sustainable future for Bonaire lies ahead. The State Secretary for the Interior and Kingdom Relations,
drs. R.W. Knops
Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal
Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
Datum 8 september 2020
Betreft Stand van zaken derde tranche liquiditeitssteun aan Aruba,
Curaçao en Sint Maarten en concept-Rijkswet Caribische
Hervormingsentiteit
Directoraat-Generaal
Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Turfmarkt 147 Postbus 20011
2500 EA Den Haag Kenmerk
2020-0000531652 Uw kenmerk
Pagina 1 van 8
Met deze brief geef ik invulling aan drie aan mij gedane verzoeken van de vaste
commissie voor Koninkrijksrelaties. Ten eerste het verzoek om uw Kamer te
informeren over de huidige stand van zaken met betrekking tot de concept-
Rijkswet Caribische hervormingsentiteit (kenmerk 2020Z15160/2020D33333).
Tevens beantwoord ik in deze brief de Kamervragen van de leden Diertens (D66)
en Kuiken (PvdA), waarmee ik invulling geef aan een tweede verzoek van de
vaste commissie voor Koninkrijksrelaties (kenmerk 35420-96/2020D33337).
Daarbij maak ik van de gelegenheid gebruik om middels deze brief uw Kamer te
informeren over de huidige stand van zaken per land, waarbij ik uw Kamer tevens
voorzie van een kort reisverslag van mijn bezoek aan Curaçao en Bonaire. Aan
het derde verzoek van de Kamercommissie, namelijk om adviezen van het College
financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) te delen met uw Kamer
(kenmerk 35420-99/2020D33340), kan ik niet voldoen. De adviezen van het
C(A)ft dienen ter ondersteuning van beraadslaging in de Rijksministerraad en hier
rust geheimhoudingsplicht op. In mijn brief van 10 juli 2020 (kenmerk 2020-
0000418140), waarin ik u informeerde over de uitkomsten van de besprekingen
in de RMR van 10 juli, heb ik u deze adviezen bij uitzondering wel doen
toekomen, omdat de aard en omstandigheden van beraadslaging in de
Rijksministerraad op dat moment de bekendmaking van de adviezen van het
C(A)ft vorderden. Dat is nu niet het geval.
Stand van zaken concept-Rijkswet Caribische hervormingsentiteit
Graag informeer ik u over de actuele stand van zaken rond de concept-Rijkswet
Caribische hervormingsentiteit. Met deze update beantwoord ik tevens de vragen
van de leden Diertens (D66) en Kuiken (PvdA) over voorwaarden van noodsteun
en de brief aan de Kamercommissie KR (11 augustus 2020) over het ontwerp
consensus rijkswet houdende regels omtrent de instelling van de Caribische
hervormingsentiteit (CHE) in Aruba, Curaçao en Sint Maarten (2020Z15229).
Staatsrechtelijke impact voorstel rijkswet op Aruba, Curaçao en Sint Maarten
In de afgelopen periode zijn van verschillende kanten zorgen geuit over de
staatsrechtelijke impact van het voorliggende voorstel van rijkswet op de landen.
In nieuwscommentaren, adviezen van de Raden van Advies en door uw Kamer
zelf zijn vraagtekens geplaatst bij de proportionaliteit van het voorstel en de mate
Pagina 2 van 8
Directoraat-Generaal Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Kenmerk 2020-0000531652
waarin dit zich verhoudt tot de lokale, door het Statuut geborgde democratie en
autonomie. Deze zorgen en vraagtekens komen voor mij niet onverwachts. De
regeling die in het rijkswetsvoorstel is vervat, getuigt in meerdere opzichten van
een onorthodoxe aanpak. Daar is het kabinet zich bij het opstellen van het
voorstel steeds terdege van bewust geweest. Het was voor alle betrokkenen
echter ook helder dat de gebaande paden van samenwerking en bijstand
ongeschikt zijn om de enorme uitdaging het hoofd te bieden waarvoor de
Caribische landen zich thans als gevolg van een combinatie van nalatig bestuur
sinds 10-10-10 en de Coronacrisis gesteld zien. Deze uitdaging vraagt zo spoedig
mogelijk om een solide juridisch fundament, dat enerzijds de bevolkingen van
Aruba, Curaçao en Sint Maarten toekomstperspectief biedt en anderzijds
Nederland vertrouwen geeft in een geslaagde besteding van de verstrekte
financiële steun.
‘Onorthodox’ wil niet zeggen dat met het voorstel staatsrechtelijke grenzen
worden overschreden. Het Statuut voor het Koninkrijk laat de landen zowel in
procedureel, als in materieel opzicht veel ruimte bij het vervaardigen van
regelingen om landsoverstijgende vraagstukken te adresseren. Die ruimte wordt
in dit voorstel benut. Nederland verzoekt de Caribische landen in te stemmen met
de instelling van een Nederlandse ZBO die hen, onafhankelijk van de Nederlandse
regering, ondersteunt en monitort, zonder daarbij formele bevoegdheden over te
nemen die bij de organen van de landen berusten. Dit geldt ook voor het
budgetrecht van de Staten. Dat blijft na inwerkingtreding van de rijkswet, evenals
andere parlementaire rechten op het gebied van bestuur en regelgeving, intact.
Mochten de Staten van een land om welke reden dan ook niet bereid zijn om in te
stemmen met een bepaalde hervorming of de financiering hiervan vanuit de eigen
begroting, dan kunnen zij deze tegenhouden. Consequentie daarvan kan wel zijn
dat de entiteit of het Nederlandse kabinet geheel of gedeeltelijk stopt met de
verstrekking van financiële steun. Dat zou geen inperking van de Caribische
democratie zijn, maar juist samenhangen met de aanwezigheid van een
democratisch stelsel aan Nederlandse zijde.
Naar het oordeel van het kabinet vormt de instelling van de Caribische
hervormingsentiteit ook geen schending op de autonomie van Aruba, Curaçao en
Sint Maarten. Autonomie is een begrip met een brede betekenis. Het omvat onder
andere het hierboven genoemde beginsel van democratie. Maar het houdt ook in
dat de landen zelf hun eigen aangelegenheden behartigen. De landen kunnen hun
autonomie nu niet dragen. Nederland wil de landen helpen om die autonomie
weer ten volle te kunnen dragen. De entiteit zal zich, als de rijkswet in werking
treedt, gaan bezighouden met deze aangelegenheden. Dit zou de indruk kunnen
wekken dat de rijkswet hiermee de autonomie van de landen schendt. Zulks is
echter niet het geval. Het is niet ongebruikelijk dat in een consensusrijkwet taken
worden toebedeeld aan andere organen dan landsorganen. Denk aan de Rijkswet
financieel toezicht, waarin het Cft en de Koninkrijksregering ten aanzien van
Curaçao en Sint Maarten bevoegdheden worden verleend op het terrein van
financieel bestuur, een landsaangelegenheid. Daarmee wordt de autonomie van
deze landen op dit terrein beperkt, maar niet geschonden. Dat is een wezenlijk
onderscheid.
Pagina 3 van 8 Directoraat-Generaal
KoninkrijksrelatiesMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kenmerk
2020-0000531652
In het geval van het voorstel van Rijkswet Caribische hervormingsentiteit moet
hierbij nog bedacht worden dat de wet een expliciet tijdelijk karakter heeft. Zes
jaar na inwerkingtreding vervalt zij automatisch, tenzij landen in onderlinge
overeenstemming ervoor kiezen de regeling te verlengen. Hiermee beantwoordt
het voorstel aan een ander belangrijk juridisch beginsel: dat van proportionaliteit.
Een beperking van de autonomie van een land binnen het Koninkrijk moet in
verhouding staan tot het doel dat ermee wordt nagestreefd. Volgens het
Nederlandse kabinet kunnen de Caribische landen de huidige crisis en haar
onderliggende verschijnselen niet te boven komen zonder een meerjarige,
gezamenlijke inspanning, die strak en gelaagd aan de voorkant is ingekaderd en
waarin Nederland actief participeert. Voor die inspanning is tijd nodig, maar zij
moet ook een duidelijke horizon kennen. De inzet van deze hele onderneming is
immers dat Aruba, Curaçao en Sint Maarten tegen het jaar 2027 een fundament
hebben gelegd waarop hun constitutionele autonomie optimaal kan gedijen.
Betekenis consensusvereiste en advisering Raad van State van het Koninkrijk
In de vragen die uw Kamer aan mij heeft gericht wordt voorts nog geïnformeerd
wat naar mijn mening de inhoud van het consensus-vereiste is dat voor een
rijkswet op grond van artikel 38 Statuut noodzakelijk is, gelet op de hierboven
besproken beginselen. In dit verband verwijs ik graag naar mijn beantwoording
van de vragen die ik op 27 augustus naar uw Kamer heb verzonden (kenmerk
2020Z13853). Hierin heb ik uiteengezet dat het Statuut geen speciaal proces of
protocol voorschrijft dat moet worden gevolgd bij consensusrijkswetgeving,
behalve dat de aan zulke wetgeving deelnemende landen hun instemming dienen
te verlenen hieraan. Idealiter gaat aan de totstandkoming van een voorstel –
zoals in het verleden wel is gebeurd – een uitgebreid gezamenlijk redactie- en
onderhandelingstraject vooraf. Daartoe ontbrak in casu echter de tijd. Daar komt
bij dat de inzet in de ontwerpfase ook niet is geweest om direct een gezamenlijk
gedragen product op te leveren. Die inzet was om een juridische constructie te
ontwerpen waarmee – gelet op ervaringen uit het verleden – de benodigde
hervormingen en investeringen op een doeltreffende en verantwoorde manier
kunnen worden uitgevoerd. Uiteindelijk moet dat het doel zijn.
Artikel 38 lid 2 Statuut vormt het middel om dit doel te bereiken. Uiteraard staat
hierbij overeind dat de landen niet tegen hun zin gedwongen kunnen worden zich
aan het voorstel te verbinden. Dit instemmingsvereiste kan zich op verschillende
momenten in het wetgevingsproces manifesteren. Nu instemmen met het besluit
om het voorstel voor advies naar de Raad van State van het Koninkrijk te
verzenden betekent dan ook niet dat de landen hieraan vastzitten. Daarom zie ik
ook weinig in de suggestie om, voorafgaande aan deze besluitvorming, de Raad
van State van het Koninkrijk om voorlichting te vragen. Dat levert extra
vertraging op en voegt bovendien niet per se wat toe aan de reguliere
adviesgang. Nadat de Raad van State van het Koninkrijk advies uitbrengt, breekt
weer een nieuw moment aan waarop er consensus moet zijn; namelijk bij het
opstellen van het nader rapport. Om zeker te stellen dat de Raad reflecteert op
bepaalde vragen ten aanzien van het voorstel, ben ik met uw Kamer eens dat het
kan helpen om deze vragen te incorporeren in de adviesaanvraag. Daartoe had ik
reeds besloten, naar aanleiding van gesprekken over het voorstel met een van de
landen.
Pagina 2 van 8
Directoraat-Generaal
Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Kenmerk
Gelet 2020-0000531652 op de urgente situatie in de landen spreekt het voor zich dat ik bereid ben
het advies van de Raad van State van het Koninkrijk over het voorstel, na
ontvangst, zo snel mogelijk in de Rijksministerraad voor te leggen. Als gezegd zal
eerst echter in overleg met de deelnemende landen een nader rapport moeten
worden opgesteld.
Aard en doelstellingen van de geboden ondersteuning
Ik deel de mening dat de nood op sommige fronten zo hoog is dat niet gewacht
kan worden met het verstrekken van directe hulp. Het kabinet heeft daarom
inmiddels circa 41 mln. euro vrijgemaakt voor voedselhulp aan de Caribische
landen. Deze hulp wordt, via inzet van het Rode Kruis en lokale hulporganisaties,
direct en onvoorwaardelijk verstrekt aan de meest kwetsbare inwoners. Op ook
medisch terrein wordt ondersteuning geleverd. Het aantal besmettingen met
covid-19 neemt in de Caribische delen van het Koninkrijk in rap tempo toe en is
op sommige eilanden zorgelijk, VWS levert bijstand en monitort constant de
situatie. De bijstand wisselt per eiland, maar richt zich op het versterken van de
covid-19 zorg door: inzet van extra IC personeel, leveren persoonlijke
beschermingsmiddelen (PBM), testcapaciteit, versterken van diensten publieke
gezondheid om onder andere bron- en contactonderzoek uit te voeren.
De mening dat de aan liquiditeitssteun verbonden voorwaarden zouden leiden tot
een grotere sociale en economische ongelijkheid in het Koninkrijk deel ik niet. De
hervormingen beogen die ongelijkheid juist weg te nemen en te zorgen voor een
sociale en economische impuls. Daarnaast moeten deze hervormingen ertoe
leiden dat de landen hun eigen autonomie echt kunnen dragen. Uiteraard zal in de
uitwerking van de landspakketten goed gekeken moeten worden naar samenhang
en volgtijdelijkheid van de genoemde hervormingen. Dit zal tot uitdrukking komen
in de uitvoeringsagenda’s en plannen van aanpak, die samen met de Caribische
landen opgesteld zullen worden. Daarbij zal ruimte zijn voor maatwerk per land.
De Rijkswet biedt mogelijkheden om de hervormingen in de landspakketten
gericht te ondersteunen middels projecten, investeringen of anderszins. Hier
kunnen ook initiatieven onder vallen die tot doel hebben de economische
bedrijvigheid te stimuleren. Er is op dit moment niet voorzien in de instelling van
een specifieke Garantie Ondernemingsfinanciering regeling (GO-regeling) voor de
landen, zoals deze nu wel beschikbaar is voor de BES-eilanden. Nut en noodzaak
van een dergelijke regeling kan verder verkend worden in de bredere context van
benodigde hervormingen en investeringen op economisch terrein.
Uw Kamer informeert naar de bereidheid om een bepaald percentage van de
begrotingssteun vast te stellen als donatie. Van belang is allereerst is dat de
meest kwetsbaren niet in de kou blijven staan. De noodzakelijke humanitaire hulp
verleent Nederland onvoorwaardelijk en in de vorm van een gift. Daarnaast is
belangrijk dat de landen financieel ondersteund worden, zodat zij aan hun
verplichtingen kunnen blijven voldoen, en tegelijkertijd hun economieën hervormd
worden en belastingen geïnd worden, zodat een duurzaam effect gegenereerd kan
worden en de landen weerbaarder worden. Pas dan kan bezien worden wat de
effecten daarvan zijn op de schuldenposities van de landen.
Pagina 2 van 8
Directoraat-Generaal
Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Kenmerk
2020-0000531652
gesproken met minister-president Rhuggenaath en heb ik gesproken met de
minister van Economische Ontwikkeling Martina. In die gesprekken zijn we nader
ingegaan op het onverplichte aanbod dat Nederland heeft gedaan en dat op tafel
lag in de Rijksministerraad van 10 juli jongstleden. Uit deze gesprekken bleek mij
dat de regering van Curaçao thans nog geen ja kan zeggen op het aanbod van
Nederland en dat de gesprekken (ook ambtelijk) worden vervolgd binnen de
kaders die voorlagen in de Rijksministerraad van 10 juli.
Reisverslag Bonaire
Bonaire bezocht ik van 30 augustus tot en met 1 september. Dit bezoek stond in
het teken van de voortgang van het Bestuursakkoord, de effecten van de Covid-
19 crisis (medisch en economisch) en de ontwikkelingen op het terrein van
toerisme (natuur en blue destination).
Ik heb gesproken met de individuele leden van het bestuurscollege alsmede met
het voltallige bestuurscollege in het bijzonder over de voortgang van het
bestuursakkoord. Hoewel op onderdelen voortgang wordt geboekt, zoals op het
terrein van de sociale woningbouw en Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV),
vertraagt de uitvoering van het bestuursakkoord. Ik ben onverminderd
optimistisch over de mogelijkheden van het bestuursakkoord, maar ik ben niet
tevreden met het tempo waarmee het wordt uitgevoerd. In ieder geval dient de
grootste spoed betracht te worden bij het op orde krijgen van het ondersteunend
ambtelijk apparaat, de functies van bijvoorbeeld eilandsecretaris en andere
sleutelposities zijn essentieel voor de versterking van de bestuurskracht. Ook de
voortgang op het financieel beheer is onvoldoende en dient met kracht opgepakt
te worden. In dat kader heb ik met het bestuurscollege afgesproken om het Plan
van Aanpak in het kader van een goedkeurende accountantsverklaring, zo snel
mogelijk in uitvoering te brengen. Ik zal tevens het College financieel toezicht BES
vragen om mij hierover regelmatig te informeren. Hoewel middelen beschikbaar
zijn, is de voortgang op het gebied van het verbeteren van de wegen
onvoldoende. Tijdens mijn bezoek heb ik een samenwerkingsovereenkomst
tussen de gemeenten Alphen aan de Rijn, de gemeente Rotterdam, het openbaar
lichaam Bonaire en het Rijk getekend. Daarmee wordt de al bestaande
samenwerking bestendigd en de ondersteuning op onder meer het wegenherstel
voortgezet. Het komt nu aan op het daadkrachtig uitvoeren van de diverse
wegenprojecten die op stapel staan. Ook heb ik gesproken over de samenwerking
tussen het openbaar lichaam Bonaire en het Rijk op het sociale domein en andere
onderwerpen uit het bestuursakkoord. Over de voortgang van het
bestuursakkoord heb ik ook gesproken met de programmamanager. Het
bestuurscollege en de programmamanager delen mijn conclusie dat de voortgang
onvoldoende is. Mij is door het bestuurscollege toegezegd de inzet en sturing op
de voortgang te verbeteren en waar nodig de steunende hand te vragen.
Tijdens mijn bezoek heb ik ook gesproken met de fracties MPB en UPB uit de
eilandsraad. De vrijdag vóór mijn bezoek heb ik gesproken met de
fractievoorzitter van de DP. Over de relatie met de overheid en de ontwikkelingen
op Bonaire heb ik ook gesproken met tien jonge Bonairianen.
De gesprekken in het kader van effecten van de Covid-19 crisis heb ik gevoerd
met medewerkers van de voedselbank, publieke gezondheidszorg,
Pagina 2 van 8
Directoraat-Generaal
Koninkrijksrelaties
Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
Kenmerk
2020-0000531652
maatschappelijke zaken en het bestuur van het ziekenhuis Fundashon Mariadal.
Daarbij heb ik mijn waardering uitgesproken voor de inzet van alle betrokkenen.
Ook heb ik in het kader van de economie gesprekken gevoerd met ondernemers
en de Kamer van Koophandel. Deze gesprekken stonden veelal in het teken van
de ideeën om de economie weer ‘vlot te trekken’ en de steunmaatregelen. Uit die
gesprekken blijkt mij dat de ondernemers de steun die zij ontvangen zeer
waarderen, maar zich gelijktijdig zorgen maken over de toekomst. Dankzij de
steun vanuit Nederland kunnen de ergste klappen worden opgevangen. Duidelijk
is ook er de komende tijd blijvend inzet nodig is in relatie tot de impact van de
Covid-19 crisis en de economische en sociale gevolgen daarvan voor het eiland.
Gelijktijdig biedt deze crisis de kans en noodzaak aan het bestuur van Bonaire om
keuzes voor de toekomst te maken.
Een belangrijk onderwerp voor de toekomst van Bonaire is natuurbehoud. Ik heb
gesproken over de invulling van het concept Blue Destination en de kansen die
dat biedt voor een duurzame ontwikkeling van – het toerisme op – Bonaire. Dat
vraagt wel keuzes en besluiten door het openbaar lichaam, bijvoorbeeld hoe om
te gaan met de ongestructureerde groei van het aantal inwoners en welk soort
toerisme op Bonaire wenselijk is. In het kader van natuurbehoud en het beheer
van loslopend vee heb ik gesproken met de nieuwe manager van Stinapa. Er zijn
signalen dat door het (sterk) verminderde (cruise-)toerisme het onderwaterleven
zich positief ontwikkelt. Zo zijn er bijvoorbeeld meer en grotere vissen te zien.
Over de impact van het verminderde toerisme op de waterkwaliteit is geen
uitspraak te doen. Stinapa zoekt naar mogelijkheden om structureel de kwaliteit
van het water te kunnen meten, ook om daarmee de effecten van erosie
meetbaar te maken. Erosie die overigens verminderd kan worden door een betere
afwatering en opvang van regenwater, wat ook benut kan worden voor de
landbouw. Ook een beter beheer van loslopende geiten en ezels draagt bij aan het
tegengaan van erosie. Zo heb ik over de ezelstand gesproken met de beheerder
van de Donkey Sanctuary Bonaire. Dit alles vraagt wel keuzes en besluiten door
het eilandbestuur. Ik ben ervan overtuigd dat er met goede keuzes een duurzame
toekomst voor Bonaire in het verschiet ligt.
De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
drs. R.W. Knops